Preko hiljadu godina islam je znatno prisutan u Senegalu. Utjecaj islama u ovoj regiji porastao je kad je kralj Takrura primio islam 1040. godine, vjerovatno kao rezultat trgovine između Zapadne i Sjeverne Afrike. Kralj je podstakao svoje podanike da pređu na islam. Mnogi su prešli na islam, a oni koji nisu nastavili su praktikovati tradicionalne afričke religije.
Senegal je država u Zapadnoj Africi u kojoj ne živi muslimanska manjina, nego su u ovoj zemlji muslimani ogromna većina. Ova zemlja nema neku istaknutu ulogu u regiji, ali je itekako zanimljiva.
Zvanični naziv je Republika Senegal i graniči sa državama: Mali, Gvineja, Gvineja-Bisau, Gambija i Mauritanija. Rijeka Senegal predstavlja prirodnu granicu između Senegala i Mauritanije. Sjeverni dio Senegala nalazi se u regiji Sahel. Sahel (granica ili obala Sahare) granična je zona u Africi između Sahare na sjeveru i plodnije regije na jugu. Druga bitna rijeka u ovoj zemlji je rijeka Gambija na jugu. Glavni grad je Dakar koji ima nešto više od milion stanovnika. Zvanični jezik je francuski.
Površina ove zemlje je 196.712 km², što je oko četiri puta više od površine naprimjer Bosne i Hercegovine. Procjenjuje se da je u ovoj zemlji u julu 2020. godine živjelo 15.736.368 stanovnika. (CIA Factbook 2020)
Prema Razvojnom programu UN-a, oko trećina stanovništva Senegala živi ispod granice siromaštva.
Demografska slika
Preciznije podatke o demografskoj slici nalazimo u Svjetskom almanahu demografske istorije muslimana: “Prvi tragovi prisustva islama u Senegalu mogu se pratiti unazad do 8. i 9. stoljeća. Sama islamizacija lokalnog stanovništva tekla je postepeno i veoma sporo. Tek tokom prve polovine 20. stoljeća ova zemlja poprima islamski karakter kakav poznajemo danas. Godine 1920. francuske kolonijalne vlasti broj muslimana u odnosu na ukupno stanovništvo procijenile su sa oko 60%. Uoči Drugog svjetskog rata za 71%, a 1950-ih za 80% stanovnika Senegala smatralo se da ispovijeda islam kao religiju. Prema rezultatima popisa iz 1960. godine, 89,7% Senegalaca izjasnilo se kao muslimani. Popis iz 1988. godine prilično je bogat publiciranim informacijama koje se dotiču vjerske strukture stanovništva ove zemlje. Prema ovom popisu, broj muslimana iznosio je 93,8%. Pored primarne religijske pripadnosti, popis iz 1988. godine nudi i statistički uvid u brojno stanje tarikatskih pravaca koje slijede senegalski muslimani. Tidžanije, zatim muridi i kadirije su najzastupljeniji sufijski tarikati u ovoj državi. Muslimani čine glavnu demografsku komponentu u svim administrativnim jedinicama ove zemlje. Najveći broj stanovnika koji su pripadnici nemuslimanske religije nalazi se u pokrajini Ziguinchor, koja je u evropskoj literaturi poznatija pod imenom Casamanca. Između 1988. i 2002. godine, kad je proveden posljednji popis stanovništva, broj muslimana je porastao sa 93,8% na 95,7% (9.926.673 osoba). Izgledi su da je trend rasta islama u Senegalu ostao pozitivan.”
Historija
Preko hiljadu godina islam je znatno prisutan u Senegalu. Utjecaj islama u ovoj regiji porastao je kad je kralj Takrura primio islam 1040. godine, vjerovatno kao rezultat trgovine između Zapadne i Sjeverne Afrike. Kralj je podstakao svoje podanike da pređu na islam. Mnogi su prešli na islam, a oni koji nisu nastavili su praktikovati tradicionalne afričke religije. (Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online)
Od 15. vijeka Portugal, Nizozemska i Engleska bili su u utrci za trgovinu u regiji današnjeg Senegala. Prva francuska trgovačka ispostava uspostavljena je 1624. godine. Od 1677. godine Francuska je blizu mora imala bitnu polaznu tačku za trgovinu robovima. Francuska je 1850-ih proširila svoj utjecaj i na kopnu ove regije pod vođstvom generala Faidherbe, koji je 1854. osnovao koloniju, koja je nakon toga nazvana Francuskim protektoratom, a 1890. to ime je promijenjeno u koloniju Francuski Sudan.
Tokom 17. i 18. vijeka, utjecaj muslimanskih vladara i trgovaca uveliko je rastao. Godine 1776. muslimani Tukulori su pobijedili Denianke dinastiju i uspostavili su teokratsku državu jačajući je na razne načine. (Sufism and Religious Brotherhoods in Senegal)
Tokom 18. vijeka Francuzi su počeli da koloniziraju ovu regiju. Senegalski muslimani su se na razne načine odupirali i reagovali na to, a naročito je na periferiji otpor bio velik. Mnogi Senegalci su zato pristupili sufijskim redovima, a posebno su tidžanije na ovaj način dobili mnoge pristalice. Hadž Umar Tal osnovao je ovaj sufijski tarikat nakon što je pristupio tom tarikatu kad je išao na hadž. Sufijski redovi su za mnoge predstavljali neku zvaničnu strukturu odbijajući tako francuske autoritete. Mnogi članovi muridskog tarikata bili su bivši zvaničnici koji su izgubili svoje pozicije kad su Francuzi preuzeli vlast i koji su tražili načine da vrate svoje pozicije. Francuzi su proganjali ove lidere jer su im ugrožavali vlast. Ovo proganjanje istaknutih muslimana samo je povećalo otpor prema Francuzima i simpatije prema onima koji su im se opirali, poput šejha Amadua Bambe. (Sufism and Religious Brotherhoods in Senegal)
Međutim, postojali su i oni drugi koji su izabrali da sarađuju sa Francuzima i dobili su neke pozicije. Francuzi su koristili taktiku za asimilaciju tako što su davali državljanstvo i političku moć Senegalcima koji su se asimilirali u francusku kulturu. Reformatorski pokreti optužili su za licemjerstvo one koji su usko sarađivali sa Francuzima. Jedan od tih najvećih pokreta je Union Culturelle Musulmane, unija koju je osnovao šejh Ture i koju su vodili učenjaci, od kojih su neki studirali na Al-Azharu. (Islamic Mysticism Contested, str. 341)
Reformisti su se opirali represiji Francuske prema islamskoj kulturi u Senegalu. Francuzi su ograničavali osnivanje vjerskih škola, a otvarali su mahom sekularne škole, štampa je bila otežana ako se radilo o islamskim knjigama, kontakti između Senegalaca i Bliskog Istoka bili su otežavani, odlazak na hadž bio je ograničen i otežan, učenjaci su bili hapšeni, a neki i ubijeni.
Senegal je 20. augusta 1960. godine postao zvanično nezavisna država. To se desilo nakon povlačenja iz Federacije koja se sastojala od Malija i Senegala i koja je zvanično postala nezavisna od Francuske krajem jula 1960. Senegal je između 1982. i 1989. bio u konfederaciji sa Gambijom koja je kopnom skroz okružena senegalskom teritorijom, i ta konfederacija zvala se Senegambija, ali ta integracija nikad nije ostvarena.
Izazovi i sukobi
Najveći problemi u ovoj zemlji su ekonomska kriza i korupcija. Pored toga, u provinciji Casamanca već duže vremena postoji oružani pokret za nezavisnost, i sukobi su bili nekad manjeg, a nekad većeg intenziteta. Godine 2004. potpisan je mirovni sporazum između pobunjenika i vlade. U ovoj regiji živi etnička skupina Diola, koja je kao zadnja primila islam. Međutim, nisu svi iz ove skupine ostavili tradicionalnu vjeru. Još uvijek ima nekih ubjeđenja i praksi koje su u sukobu sa islamskim načelima.
Muslimanski misionari i autoriteti u Senegalu imaju zadatak da ispravljaju ova i druga pogrešna ubjeđenja i prakse.
Ova skupina Diola osjeća se zapostavljenom od centralne vlade. Glavni grad Dakar je daleko i morem nije jednostavno putovati, a kopnom se mora ići veoma dugo, tako da dotok roba i ljudi nije nimalo jednostavan. Pobunjenici su pljačkali i pripadnike svoje etničke grupe, tako da ta borba za nezavisnost nije donijela ovom narodu ništa osim još teže situacije.