Kralj Offa i islamski zlatni novac koji je kovao
Britanski muzej u Londonu u svojoj zbirci čuva jedinstvene kovanice od zlata, stare oko 1200 godina. Kovanice je dao iskovati anglosaksonski kralj Offa, a pronađene su 1841. godine tokom arheoloških istraživanja. Kovanice su jedinstvene zbog toga što se na njima nalaze rečenice na arapskom jeziku, tačnije rečeno kelimei-šehadet i dio jednog kur’anskog ajeta.
Na jednoj strani piše “la ilahe illallahu vahdehu la šerike leh – nema drugog boga osim Allaha, koji nema sudruga”, a na drugoj strani latinicom u sredini kovanice piše Offa Rex (kralj Offa), a oko tih riječi kružno je na arapskom napisano “Muhammedur-resulullah – erselehu bil-huda ve dinil-hakki li juzhirehu aled-dini kullih – Muhammed je Allahov poslanik – On ga je poslao sa Uputom i vjerom istine da je uzdigne nad svim vjerama”.
Offa je bio anglosaksonski vladar kraljevstva Marcia. Vladao je od 757. do 796. godine. Svoje je kraljevstvo znatno proširio osvajanjem Westa, Kenta i Walesa (Velsa). Mnogi historičari smatraju Offu najmoćnijim anglosaksonskim kraljem prije Alfreda Velikog. Sagradio je sto kilometara dug nasip na granici sa Velsom kako bi se odbranio od njihovih napada. Dio nasipa i danas postoji.
Zbog činjenice da se sukobljavao sa crkvenim autoritetima, kovao novac sa islamskim vjerskim napisima na arapskom jeziku, kralj Offa danas se smatra kontroverznom ličnošću, a o njemu i njegovoj vladavini postoji vrlo malo pisanih tragova. Postoje različite teorije o tome zašto je kovao novac sa arapskim vjerskim tekstovima. Među muslimanima je naročito popularna teorija da je primio islam i da je to razlog. Međutim, činjenica je da iz Offinog doba potječu brojne kovanice na kojima se nalaze prikazi Offinog lika, a na nekima od njih prikazana je njegova supruga Cynethryth – jedina anglosaksonska kraljica čiji se lik našao na kovanici – na kojima se nalaze krstovi, a nema arapskih riječi.
Što se tiče ovih kovanica kralja Offe na kojima se nalaze arapski tekstovi, najvjerovatnije se, kako tvrde neki historičari, radi o pukoj imitaciji dinara koji je kovao halifa Mensur. I to nije čudno, jer su i drugi kršćanski vladari na svojim kovanicama ispisivali tekstove na arapskom, diveći se islamskoj kulturi i civlizaciji, napretku i kaligrafskoj umjetnosti. Jedino što kralja Offu razlikuje od tih vladara jeste to da je u imitaciji otišao najdalje.
Stručnjaci navode kako je Offin novac, kovan po standardima muslimanskih vladara, po mnogo čemu bio superiorniji od novca koji su kovali njegovi franački savremenici.
Sve u svemu, ne postoji valjan dokaz da je kralj Offa bio musliman, ali je lijepo znati da su muslimani nekada bili uzor kršćanskim vladarima.
(Izvor: masud.co.uk i islamstory.com)
Izumitelj Ebu Izz el-Džezeri
Ebu Izz b. Ismail el-Džezeri rođen je u oblasti Džeziretu Ibn Omer (Cizre, u današnjoj Turskoj) i odatle mu nadimak Džezeri. Rođen je 1136., a umro 1206. godine po gregorijanskom kalendaru. Džezeri je jedan od naučnika koji je među prvima uspješno konstruirao mehanizme za automatsko pokretanje naprava. Njegova knjiga poznata pod skraćenim nazivom El-Hijel sadrži precizne nacrte za stotinu mehaničkih naprava.
Za automatsko pokretanje svojih naprava Džezeri je upotrebljavao vodu. Historičari smatraju da je Džezeri vrlo bitna karika u razvoju naprava koje se pokreću automatski. Jedan od njegovih izuma je bregasto vratilo (bregasta osovina) koje je danas osnovni dio automobilskog motora. Džezeri je bregasto vratilo koristio za stvaranje automatskog pokreta u različitim mehaničkim spravama koje je pravio za dinastiju Artuk, koja je vladala područjem Dijarbekra u Turskoj.
Nakon dva vijeka, kršćanski izumitelji i naučnici preuzeli su Džezerijeva znanja i na temelju njih razvijali ideje, što ih je dovelo do izuma motora i parne lokomotive, a potom je uslijedio industrijski napredak. U petnaestom vijeku prijevod Džezerijeve knjige El-Hijel štampan je u štampariji vladarske porodice Mediči koja je vladala Firencom i bila je jedan od izvora znanja sa kojeg se napajao poznati italijanski umjetnik i izumitelj Leonardo da Vinči, kako se navodi u Britanskoj enciklopediji (Encyclopedia Britannica).
(Izvor: muslimheritage.com)
Šestocilindrična pumpa za vodu Tekijudina Muhammeda b. Ma‘rufa
Tekijudin Muhammed b. Ma‘ruf rođen je u Damasku 1515. ili 1526. godine po gregorijanskom kalendaru, a umro je u Istanbulu 1585. godine. Njegovo puno ime je Muhammed b. Ma‘ruf b. Ahmed b. Muhammed b. Jusuf eš-Šami. Otac mu je bio kadija, a, također, i sam Ibn Ma‘ruf bio je kadija. Njegovi savremenici opisali su ga kao najvećeg naučnika i inžinjera na Zemlji. Napisao je 19 knjiga, a najznačajnija je El-Turuk al-sanijah fil-alat el-ruhanija.
Jedan od njegovih značajnih izuma jest šestocilindrična pumpa za crpljenje vode. U spomenutoj knjizi Tekijudin je objasnio princip rada ove pumpe. Izvor inicijalne snage je rijeka. Rijeka ispoljava snagu na lopatice koje potom stvaraju silu otpora koja uzrokuje rotaciju točka i bregaste osovine. Rotacijom bregaste osovine svaki brijeg gura svoju klipnjaču nadolje, klipnjača se okreće u centru i zglob povlači utege nagore. Kako se utezi kreću nagore, povlače klipove i stvaraju vakuum koji kroz nepovratni satni ventil povlači vodu u klip cilindra. Nakon toga, bregasta osovina rotira pod određenim uglom i brijegovi oslobađaju klipnjaču. Ovo predstavlja tačku u kojoj se završava hod klipa.
Zatim, glavna masa pod utjecajem gravitacijske sile gura klip prema satnom ventilu, koji se zatvara kada voda krene u tom pravcu. Tako se voda usmjerava da prođe kroz drugu rupu i ulazi u cijevi isporuke. Ugaoni raspored brijegova oko vratila osigurava da svi klipovi rade sinhronizirano.
(Izvor: muslimheritage.com)
Oralna anestezija – muslimanski izum
Prije više od hiljadu godina ljekari iz muslimanskog svijeta poznavali su tajne hirurgije, te praktično obavljali različite zahvate iz ove medicinske oblasti, poput amputacija, odstranjivanja tumora, tonzilektomija. Takav visok nivo hirurškog umijeća nije bilo moguće postići bez određenog vida olakšanja boli kod pacijenta. Postoje brojni dokazi da su muslimanski liječnici primjenjivali sedative i analgetičke pripravke prije obavljanja operacija. Tako se u Ibn Sininom Kanunu navodi sljedeće: “Pacijent kojem je potrebno odstraniti određeni organ mora da popije napitak spravljen od mandragore i drugih uspavljujućih biljaka.” Među ostale biljke koje su korištene s tom svrhom ubrajaju se i indijski kanabis, te opijum.
Zapadni autori navode da je prvu operaciju obavljenu pod inhalacijskom anestezijom obavio Amerikanac C. W. Long tek 1845. godine. Međutim, istina je daleko od toga. Najmanje šest stotina godina prije Longa, muslimanski hirurzi obavljali su na stotine sličnih operacija. Zehravi i Ibn Zuhr, obojica iz Andaluzije, takve su operacije obavljali uz pomoć tzv. anestezijskih spužvi natopljenih narkotikom, a koje su stavljane na lica pacijenata tokom zahvata. Muslimanskim naučnicima pripisuje se otkriće inhalacijske anestezije zbog korištenja takozvane uspavljujuće spužve. To otkriće zasluga je velikog naučnika Ibn Sine.
Sigrid Hunke ovo otkriće opisuje na sljedeći način: “Medicinska nauka došla je do velikog i veoma značajnog otkrića, a radi se o korištenju opće anestezije za hirurške intervencije, a kako je samo jedinstvena, efikasna i milosrdna za pacijente bila ta muslimanska anestezija! Veoma se razlikovala od pića koje su morali ispijati pacijenti liječeni od strane Indijaca, Rimljana i Grka. Bilo je nekih pokušaja da se otkriće anestezije pripiše Italijanu ili Aleksandrijcu, ali istina je i historija to potvrđuje, da je korištenje anestezijske spužve čista muslimanska tehnika koja prije njih nije bila poznata. Spužva bi se prije primjene uranjala i ostavljala da odstoji u mješavini kanabisa, opijuma, hyoscyamusa (crne bunike) i biljke zvane zoan.” (Sigrid Hunke, Allah Sonne Uber Abendland, Unser Arabische Erbe, drugo izdanje, The trading Office, Bejrut, 1969., str. 279–280)
(Izvor: irfi.org)
