Marokanski Univerzitet “El-Karavijjin” zvanično najstariji univerzitet na svijetu
Mnogi zapadni studenti i intelektualci smatraju da je Evropa kolijevka modernog obrazovanja, a da su univerziteti u Bolonji i Parizu najstariji na svijetu. Međutim, istina je nešto drugačija. Historijska je činjenica da se čak tri najstarija univerziteta na svijetu nalaze izvan Evrope i sva tri nalaze se u islamskom svijetu. Marokanski grad Fes, Kairo i iračka metropola Bagdad imali su razvijene obrazovne institucije čak 200 godina prije nego što je u Bolonji 1089. godine osnovana prva evropska visokoškolska ustanova. S obzirom na to da su obrazovne ustanove osnivane uz vjerske ustanove, poput džamija, i vođene po drugačijem modelu, Evropljani su im osporavali status ravnopravan ustanovama sa Starog kontinenta.
UNESCO
je 1963. godine donio uredbu u kojoj se navodi da je nekadašnja medresa “El-Karavijjin” u marokanskom Fesu imala status univerziteta od samih svojih početaka 859. te da zbog toga zaslužuje titulu najstarijeg univerziteta na svijetu. Titulom najstarijeg univerziteta ovjenčala ga je i Guinnessova knjiga rekorda. Univerzitet “El-Karavijjin” osnovan je u sklopu džamije u Fesu, a za njegovo utemeljenje zaslužna je Fatima el-Fihri, kćerka bogatog trgovca Muhammeda koji je iz tuniškog grada Kajrevana preselio u Fes. Nakon očeve smrti, Fatima je, zajedno s braćom i sestrama, naslijedila veliko bogatstvo te nastavila razvijati zajednicu koja je rasla oko džamije koja je s vremenom postala najveća u Africi. Uporedo s džamijom rasla je i škola koja je uz vjersku poduku nudila instrukcije iz mnogih drugih područja poznatih u to vrijeme. Posebno su bile razvijene prirodne znanosti, retorika i filologija.Univerzitet “El-Karavijjin”
nastavio se razvijati i s vremenom je postalo edukacijski i duhovni centar muslimanskog svijeta. Neposredno nakon završetka Drugog svjetskog rata, 1947. godine, ova je institucija uključena u regularni obrazovni sistem u Maroku. Šesnaest godina kasnije na osnovu kraljevog dekreta proglašen je državnim univerzitetom i time stavljen pod jurisdikciju ministra obrazovanja. Promjene koje su uslijedile nakon tog dekreta bile su temeljite, te je došlo do detaljnog restrukturiranja kurikuluma i modernizacije programa.Reforme i glas o najstarijem univerzitetu na svijetu duboko su pogodili evropske naučnike koji su počeli širiti neosnovane glasine da je to bila obična vjerska škola prije restrukturiranja. Njihovo osporavanje okončao je UNESCO priznavši
“El-Karavijjinu” status univerziteta još od 9. stoljeća.
Ono što je neosporno jeste da je ova institucija iznjedrila brojne učenjake i znanstvenike koji su imali golem utjecaj na arapsku i svjetsku kulturu. Među najslavnijima su Ibn Haldun, historičar, sociolog i ekonomist iz 14., te Leo Afrički, pisac i geograf iz 15. vijeka. “El-Karavijjin” i danas djeluje u sklopu marokanskog obrazovnog sistema.
Znate li da su muslimani otkrili zakon gravitacije prije Newtona?
Koncept sile Zemljine teže – zakon gravitacije, otkrio je Ebu Feth Abdurrahman el-Hazini u 12. vijeku, tj. čak nekoliko vijekova prije Isaaca Newtona, koji ga je samo usavršio. Hazini je poznat i po tome što je prirodnu pojavu duge objasnio optičkim terminima. Zaslužan je i za dizajniranje mnogobrojnih astronomskih instrumenata opisanih u njegovom djelu Mizanul-hikme.
Ebu Kasim ez-Zehravi – autor prvog ilustrovanog djela iz hirurgije
Ebu Kasim ez-Zehravi rođen je u Kordobi 936. godine i smatra se jednim od najznačajnijih hirurga u historiji čiji su medicinski tekstovi stoljećima izučavani na evropskim univerzitetima. Napisao je mnoge poznate knjige, uključujući Et-Tasrif u trideset tomova, u koje je uvrstio radove svojih prethodnika hirurga, kao i opise svojih hirurških postupaka. Zadnji dio knjige sadrži ilustracije više od 200 hirurških instrumenata, i kao takvo predstavlja prvo ilustrovano djelo iz hirurgije. Zehravijeve knjige su punih 500 godina ostale vodeće iz oblasti hirurgije u Evropi. (Encyclopedia Britanica, vol. 1., Micropedia, 1983, str. 37)
Havarizmi, “otac algebre”, izumitelj algoritma i simbola nule
Muslimani su u oblasti matematike napravili brojna otkrića koja su prenesena u modernu nauku i koja su tako doprinijela tehnološkoj revoluciji današnjeg svijeta. Među matematičarima posebno se ističe ime Havarizmija, bagdadskog učenjaka s kraja 9. vijeka. On je izumitelj algoritma (sinusa, kosinusa, tangensa i kotangensa) i utemeljitelj trigonometrije. Algoritam je i dobio ime po njemu, budući da je ta imenica samo evropeizirana verzija imena ovog muslimanskog učenjaka. Havarizmi je svojim izvanrednim radom iz oblasti algebre, koji uključuje analitička rješenja linearnih i kvadratnih jednačina, zaslužio i počasni naziv “otac algebre”. I sama riječ algebra vodi porijeklo od naslova njegove knjige El-Džebr vel-mukabale (Algebra i jednačine). Ta knjiga sadrži Havarizmijeva najvažnija stanovišta i smatra se prvim radom ikad napisanim na ovu temu. Havarizmi je dugo vremena proučavao indijski pojam nule koji je preko njega prenesen u Evropu. Indijci su za nulu ostavljali prazan prostor, a Havarizmi je izumitelj današnjeg simbola za nulu – 0.
Konzumiranje cigareta moglo bi odnijeti milijardu života u 21. vijeku
Poznato je da su ratovi i etnički sukobi u 20. vijeku u cijelom svijetu odnijeli veliki broj žrtava, ali je manje poznato da je konzumiranje cigareta izazvalo veći broj ljudskih žrtava od svih ratova u prošlom vijeku, piše The Guardian. Iako je teško doći do preciznih podataka, dosadašnja istraživanja pokazala su da su ratovi i razne bolesti dva najveća uzročnika smrti u svijetu. Naime, britanski list The Guardian navodi kako su “cigarete odnijele više života nego Prvi i Drugi svjetski rat zajedno”. Prema rezultatima istraživanja Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), cigarete su izazvale smrt 100 miliona osoba tokom 20. vijeka. S druge strane, istraživanja su pokazala da je u Prvom svjetskom ratu ubijeno između 8,5 i 16,5 miliona osoba uključujući civile i vojne žrtve rata. Također, istraživanja govore da je u Drugom svjetskom ratu ubijeno između 40 i 72 miliona osoba. Britanski list navodi kako studije upozoravaju da bi sličan trend konzumiranja cigareta u svijetu u 21. vijeku mogao uzrokovati smrt jedne milijarde ljudi.
“Allahu moj, utječem Ti se od brige i tuge...”
Prema istraživanju britanske organizacije “Benenden Health”, prosječna odrasla osoba dva se sata dnevno brine zbog posla, veza, finansija, zdravlja, starenja i još mnogo drugih stvari. To znači da prosječna osoba pet godina svog života provede samo brinući se. Među glavnim razlozima za brigu su višak kilograma, starenje, finansijski problemi i nesigurnost, problemi u međuljudskim odnosima te umor. Istraživanja su ustanovila da finansijski problemi i smanjena primanja zaista dovode do burne reakcije u tijelu i pojave migrena i bolova. U moru podataka o tome da ljudi troše vrijeme u životu, brige su se naglo počele penjati i uzimati nam sve veći dio života. Bez obzira na sve druge okolnosti, priznat ćete da je pet godina života utrošenih na brige prilično neracionalno trošenje vremena. Ono što je najgore od svega, najčešće se zapravo radi o bezrazložnoj zabrinutosti. Da se ljudi samo brinu, to još ne bi bilo toliko tragično, no posljedica zabrinutosti jeste tjeskoba koja im ne dozvoljava da se koncentriraju na poslu, teže spavaju, postaju razdražljivi i češće se svađaju s ljudima oko sebe. Ukratko, trajna zabrinutost ostavlja posljedice na zdravlje, i to prilično ozbiljne.
Jedno istraživanje provedeno analizom podataka preko 160.000 osoba s povremenim migrenama pokazalo je da se i učestalost migrena može povezati s brigama, finansijskim teškoćama i smanjenim prihodima. Naučnici su zaključili da su osobe s manjim prihodima podložnije kako stresu, tako i ostalim faktorima koji uzrokuju glavobolje i migrene. Inače, u SAD-u čak 23% žena pati od migrena barem jednom u tri mjeseca, za razliku od tek 10% muškaraca.
Zbog briga i tuge ljudi spavaju sve manje, pokazalo je istraživanje provedeno u Velikoj Britaniji. Skoro polovica ispitanika izjavila je da sebi ne može priuštiti gubljenje vremena vikendom. Razlozi ovakvog stanja su različiti – trećina ne spava zbog finansijskih problema, četvrtina zbog porodičnih, a petina zbog stresa na poslu. Gotovo dvije trećine ispitanika izjavilo je da prosječno spavaju šest sati i dvadeset minuta dnevno, što je sat i po manje od preporučenih osam sati sna dnevno. Što je još gore, više od 25% osoba spava manje nego prije godinu dana, a buđenje odgađamo samo jedanest minuta u najboljem slučaju. Stručnjaci su zapanjeni ovim negativnim trendom naglašavajući da je jako štetan za zdravlje.
Istinito je obećanje Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem: “Kome ahiret bude najveća briga – Allah, dželle šanuhu, dat će mu bogatstvo u srcu, bit će miran i spokojan, a dunjaluk će mu silom doći, a kome dunjaluk bude najveća briga – Allah će mu siromaštvo pred oči posaditi, neće biti miran i spokojan, a od dunjaluka će mu doći samo ono što mu je određeno!” (Ibn Madža, Sahih, br. 4105)
