Endelus – jedan od puteva islamske civilizacije u Evropu
Životni vijek civilizacija mjeri se količinom dugotrajnih doprinosa koje su one dale povijesti ljudskog roda u raznim aspektima mišljenja, nauke i morala. Kao što smo naučili, islamska je civilizacija igrala veliku ulogu u razvoju čovjeka. Mi možemo ove doprinose prepoznati u onome što su Evropa i evropska renesansa i civilizacija dostigli. Jer, evropska civilizacija bila je pod utjecajem islamske civilizacije koja je prethodila evropskoj. Bez pretjerivanja, moderna evropska povijest je prirodni produžetak povijesti islamske civilizacije kad je bila u cvatu. Historičari skoro da su složni oko toga da je islamska civilizacija preko tri glavna puta u kontakt došla sa kršćanskim evropskim zapadom tokom srednjovjekovnog doba, kad je Evropa prolazila kroz totalnu tamu. Ti glavni putevi, koji se razlikuju po nivou aktiviteta i kulturnog utjecaja, bili su Endelus, Sicilija i križarski ratovi.
Endelus je jedan od glavnih puteva islamske civilizacije i najvažniji most preko kojeg je islamska civilizacija prešla u Evropu i utjecala na razna naučna, intelektualna, socijalna i ekonomska polja. Endelus, koji se nalazi u Evropi, ostao je osam stoljeća (92. h. – 897. h. / 711. god. – 1492. god.) svjetionik civilizacije u periodu u kojem su muslimani bili prisutni, čak i u momentima slabog političkog stanja i kad su se pojavila kraljevstva koja su priređivala zabave. To je bilo zahvaljujući univerzitetima, školama, bibliotekama, fabrikama, palačama, vrtovima, naučnicima i književnicima u Endelusu koji je privlačio Evropljane sa čijim zemljama je Endelus imao bliske i stalne kontakte. (Hani el-Mubarek i Ševki Ebu Halil, Devrul-hadaratil-‘arabijjetil-islamijjeti fin-nahndatil-urubijje, str. 51-52)
Ubrzo nakon što su se muslimani naselili u Španiji, posvetili su se skupljanju znanja i fokusirali su se na nauke, književnost i umjetnost. Oni su u ovome nadmašili svoju braću na Istoku. Muslimani su izumili nove velike stvari u svim naukama, što je Evropi dalo nove izvore koje je Evropa koristila od kraja 11. vijeka, do italijanske renesanse u 15. vijeku. Gustav Le Bon kaže: “Čim su Arapi završili sa osvajanjem Španije, oni su tamo počeli da izvršavaju misiju civilizacije. U manje od jednog stoljeća, oni su uspjeli da ožive mrtve komade zemlje, ponovo izgrade uništene gradove, podignu prekrasne zgrade i učvrste trgovačke odnose sa drugim nacijama. Tada su počeli da se bave proučavanjem nauka i umjetnosti i da prevode grčke i latinske knjige i osnivaju univerzitete koji su ostali kulturna mjesta dugo vremena u Evropi. (Gustav Lebon, Civilization of Arabs, p 273)
Politika islamske tolerancije imala je velik utjecaj na zimije (nemuslimani koji žive u islamskoj državi i uživaju zaštitu), židove, kršćane i arabizirane Špance koji su se zanimali za arapski jezik i počeli ga koristiti u svakodnevnom životu. Taj jezik su čak preferirali nad latinskim. Mnogi židovi su učili pred učiteljima Arapima. Govoreći o statusu Kordobe, posebno u pokretu islamske civilizacije, Juan Brand Trand John kaže: “Kordoba, koja je bila više civilizovana nego svi evropski gradovi tokom 10. vijeka, bila je ustvari centar svjetskog divljenja i čuđenja, kao što je Venecija kod stanovnika Balkana. Turisti koji su dolazili sa sjevera, pokazivali su poštovanje i strah kad su slušali ono što se govorilo o ovom gradu koji je imao sedamdeset biblioteka i 900 javnih kupatila. Ako bi namjesnici u Leonu, Navari ili Barceloni trebali doktora, inžinjera, arhitektu ili krojača, oni bi samo išli u Kordobu. (Juan Brand Trand, Spain and Portugal, str. 27) Mislilac Leopold Weiss ili “Muhammed Asad” podvukao je ulogu Kordobe u utiranju puta za doba renesanse, rekavši: “Ne bismo pretjerivali ako bismo rekli: moderno naučno doba u kojem mi živimo nije počelo u evropskim gradovima nego u centrima islama kao što su Damask, Bagdad, Kairo i Kordoba.” (Muhammed Asad, El-Islamu ‘ala muftarakit-turuk, str. 40) Govoreći o Endelusu općenito kao mostu između islamske civilizacije i Zapada, Sigrid Hunke kaže: “Pirineji nisu spriječili ove kontakte. Zato, arapska civilizacija Endelusa je našla svoj put prema Zapadu.” (Sigrid Hunke, Šamsul-‘arab, str. 31) Ona dodaje: “Baklja arapske civilizacije nošena je preko Endelusa od strane hiljada evropskih zatvorenika koji su se vratili iz Kordobe i Zaragoze i drugih kulturnih centara Endelusa. Također, trgovci iz Leona, Genoe, Venecije i Nürnberga igrali su važnu ulogu posrednika između Evrope i gradova Endelusa. Na svom putu u Santiago, milioni evropskih kršćana došli su u kontakt sa arapskim trgovcima i kršćanskim hodočasnicima koji su dolazili iz sjevernog Endelusa. Kretanje konjanika, trgovaca i vjerskih službenika koji su svake godine dolazili iz Evrope u Španiju, doprinijelo je prenošenju civilizacije Endelusa u njihove zemlje. Židovski trgovci, doktori i učeni ljudi nosili su arapsku kulturu u zapadne zemlje. Također su učestvovali u prevođenju djela u Toledu i preveli su sa arapskog velik broj priča, mitova i legendi. (Sigrid Hunke, Šemsul-‘Arab, str. 532) Zbog svega toga, Endelus je bio važan centar islamske civilizacije i jedan od glavnih puteva kojim je ta civilizacija došla u Evropu.
(Izvor: islamstory.com, autor dr. Ragib es-Serdžani)
Mozak i osjećaji
Studija koja je urađena na Medicinskom fakultetu pri Univerzitetu Yale, koristeći se magnetskom rezonancom, pojašnjava da muškarci upotrebljavaju lijevu stranu mozga u rješavanju složenih jezičkih problema, dok žene upotrebljavaju obje strane. Ovo ujedno i pojašnjava zašto su žene sposobnije od muškaraca u jezičkom i emocionalnom izražavanju. Unatoč tome što lijeva hemisfera (polovina mozga) kontrolira govor, desna strana mozga učestvuje u emocionalnom izražavanju. Eksperimenti koji su urađeni na osobama koje imaju problema sa desnom stranom mozga pojašnjavaju da te osobe govore bez osjećaja ili emocija.
Žene posjeduju moć da upotrebljavaju obje strane mozga u isto vrijeme dok razgovaraju, a mogu također da komuniciraju s centrima zaduženim za emocije u mozgu, i to u vrijeme dok pričaju, dok muškarci ne posjeduju ovu moć, zato ne mogu s lahkoćom da izraze svoje osjećaje. O tome svjedoče i mnoge studije koje potvrđuju da žene lakše i jasnije mogu da izraze ljubav i tugu od muškaraca. Ovakva razlika dovodi do neravnomjernosti u izražavanju i iskazivanju osjećaja između žena i muškaraca, tako da žene većinom istražuju neku temu sa svih aspekata, dok se muškarci ustremljuju direktno ka cilju, i u većini slučajeva bivaju pritješnjeni pretjeranim govorom žena. Psiholog Kostus Kafetsios smatra nemoć muškaraca da iskažu svoje osjećaje uzrokom mnogim problemima koji nastaju u vezama između muškaraca i žena. On tvrdi da je vrlo teško otkriti emocije i osjećaje kod muškarca.
Izučavanje nervnog utjecaja na mozak otvara široka obzorja i pomaže u proučavanju neuropsihijatrijskih pojava. Tako neki naučnici smatraju da se šizofrenija može objasniti tumačenjem poremećaja neurona u mozgu i u neujednačenoj ravnoteži između dvije hemisfere, lijeve i desne. Tema nervnog upravljanja vrlo je korisna, ali još uvijek nedovoljno istražena, mnoge naučne studije koje proučavaju tajne ljudskog mozga još uvijek su u toku, dok o tajnama mozga znamo vrlo malo.
Razlike između muškog i ženskog mozga:
●
Žene koriste više područja mozga kad razmišljaju.● Mozak muškarca je veći, ali se usljed starenja brže smanjuje nego kod žena.
● Mozak kod žena radi pri većoj temperaturi zbog toga što sagorijeva više glukoze nego mozak muškarca.
● Muški mozak sadrži otprilike 6,5 puta više sive materije u odnosu na ženski mozak, dok kod žena mozak sadrži približno 10 puta više bijele materije nego dok muškaraca, što objašnjava teoriju o tome da su muškarci uspješniji u matematičkim, dok su žene uspješnije u društvenim znanostima.
● Muškarci su na testovima inteligencije pokazali više uspjeha, i to otprilike za četiri do pet bodova više nego žene.
● Mnogo znanstvenika, pisaca i istraživača tvrde da muškarci dnevno izgovore manje riječi nego žene. Razlika može imati raspon od 1.000 do čak 10.000 riječi na dan.
Dihotomanija – lijeva i desna hemisfera:
●
Lijevo ● Desno- intelekt - intuicija
- konvergentno - divergentno
- konkretno - apstraktno
- analitičko - holističko
- racionalno - intuitivno
- objektivno - subjektivno
- sukcesivno - simultano
- linearno - nelinearno
- znanost - umjetnost
- zapadno - istočno
(Preuzeto iz knjige Kur’an, nervni sistem i psihologija, autora dr. Halida Faika el-‘Ubejdija, koju je preveo mr. Nermin Omerbašić)